Lymfoedeem

Lymfoedeem is een stoornis van het lymfevatenstelsel waardoor weefselvocht onvoldoende wordt afgevoerd. Vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels veroorzaakt onder andere (pijnlijke) zwellingen en stijfheid.

Symptomen

Lymfoedeem geeft in het aangedane gebied een zwaar gevoel en/of een gevoel van spanning. Soms veroorzaken de zwellingen zeurende of stekende pijn en stijfheid in gewrichten. Bewegingen kunnen beperkt worden. Het gewicht en de lichaamsomvang kunnen toenemen. Lymfoedeem kan voorkomen in armen of benen, maar ook in de midline (borst-, buik-, rug- en genitaalregio) of het gezicht. Vaak is dit het gevolg van de behandeling van kanker.

Oorzaken

Het lymfestelsel is een netwerk van lymfevaten en lymfeklieren. Ze maken deel uit van ons lichamelijke reinigings- en afweersysteem. De lymfevaten verzamelen het vocht dat zich tussen de cellen van onze weefsels bevindt. Via de lymfevaten vloeit dit weefselvocht naar de lymfeknopen, beter bekend als klieren. Deze klieren, die zich onder andere in onze liezen, oksels en hals bevinden, filteren en reinigen het weefselvocht. Ze filteren afvalstoffen en maken dus eventuele ziekteverwekkers onschadelijk. Als delen van het lymfestelsel beschadigd zijn of ontbreken, dan wordt het weefselvocht niet of slechts gedeeltelijk afgevoerd. Het ophopende vocht veroorzaakt zwellingen die we lymfoedeem noemen.

Bij primair lymfoedeem zijn de afwijkingen aan het lymfestelsel aangeboren. Het lymfoedeem kan zich direct na de geboorte manifesteren, of in een later stadium, bijvoorbeeld na een trauma of een operatie.

Secundair lymfoedeem ontstaat door invloeden van buitenaf, denk aan een (wondroos)infectie, ernstige verbranding van de huid of een open botbreuk. Secundair lymfoedeem kan ook een gevolg zijn van de behandeling van kanker of een operatie waarbij het lymfestelsel beschadigd raakt.

Dit kun je zelf doen

Lymfoedeem is officieel erkend als chronische aandoening, doordat er sprake is van blijvende schade aan het lymfestelsel. Zelfmanagement is daarom onmisbaar.

Sport en beweging stimuleren de lymfvaten om vocht af te voeren. Wandelen, zwemmen en gymnastiek (onder deskundige begeleiding) zijn zeer geschikt. Sporten die leiden tot overbelasting of sporten met veel plotselinge bewegingen (bijvoorbeeld squash) zijn af te raden. Vermijd liever zware en langdurige lichamelijke inspanning. Specifieke bewegings- en ademhalingsoefeningen bevorderen de afvoer van lymfvocht via de lymfvaten.

Lymfoedeem kan verergeren door extreme kou en extreme warmte. Datzelfde geldt voor verbranding door de zon, insectenbeten, geïnfecteerde wondjes of andere infecties en knellende kleding.

Neem bij beginnende klachten tijdig contact op met een huidtherapeut. Zij kan helpen het oedeem te verminderen en stabiel te houden d.m.v. integrale oedeemtherapie.